Savremeni sistemi gajenja trešnje i njena rezidba

Rezidba za kontrolu rasta i rodnosti kod trešnje, kako kažestručnjak za voćarstvo, Dejan Marinković, redovno se primjenjuje u cilju sprečavanja prerođavanja, ali i za prosvjetljavanje unutrašnjosti krošnje čime se direktno utiče na bolje diferenciranje cvijetnih pupoljaka. Danas se ona u savremenim trešnjicima gotovo isključivo sprovodi u ljeto, s ciljem adekvatne kontrole razvoja stabla kao i za redukciju dužine rodnih nosača koji se pripremaju da formiraju rodno drvo i da plodonose za dvije godine.

"Veličina i broj plodova po jedinici proizvodne površine moraju biti izbalansirani u odnosu na broj novih prirasta i njihov direktan uticaj na veličinu plodova, posebno kada se rezovi prave na dvogodišnjim, trogodišnjim ili višegodišnjim nosačima rodnog drveta. Ovaj tip prikraćivanja može obuhvatiti oko 20 do 25 posto nosača rodnog drveta u toku jedne vegatacije, u cilju obnove i podmlađivanja rodne površine", kaže savjetodavac i dodaje da se zimska rezidba primjenjuje samo kao korekcija ljetne ili je svedena na proređivanje pupoljaka i kratkih rodnih grančica.

Ljetna rezidba se obavlja od završetka berbe pa sve do septembra. Može da se izvodi u više navrata. Uvijek sa sobom morate da imate makaze za "štrickanje" grana, odnosno, da nakon uklanjanja dužih skraćujete jednogodišnje priraste koji u bazi imaju rodne pupoljke za iduću godinu i koji sa majskim kiticama predstavljaju rodne grane trešanja.

Standardi za ekonomsku opravdanost

Savremeni sistemi gajenja trešnje, koji teže konceptu "zasada na dohvat ruke", svoju ekonomsku opravdanost postižu ostvarivanjem sljedećih standarda:

• Prosječni prinosi od 17 do 20 t/ha;
• Gustina sklopa od 1.250 sadnica/ha (4×2 m) i prosječni prinosi po stablu od 14 do 16 kg;
• Prosječna krupnoća ploda od 30 mm i više u prečniku (prosječna masa ploda veća od 11,5 g).

"Za dostizanje ovih standarda neophodno je obezbijediti 10,5 do 12 m, plus 20 posto za rezervu, nosača rodnog drveta po stablu, odnosno 1,4 do 1,6 kg plodova po jednom metru nosača rodnog drveta", kaže ovaj stručnjak za voćarstvo i dodaje da problem rezidbe na rod kod trešnje nije formiranje cvijetnih pupoljaka, već dobijanje novih prirasta za sukcesivnu zamjenu nosača rodnog drveta.

Kratak put do visokointenzivnih sistema

Trešnja je vrsta kod koje je put od ekstenzivnih do visokointenzivnih sistema gajenja pređen za relativno kratko vrijeme. Razvoj ovih sistema gajenja išao je, kako kaže, istim putem koji je realizovan i kod drugih voćnih vrsta: selekcija slabo bujnih podloga, izbor kombinacija sorta/podloga i razvoj uzgojnih formi saglasno konceptu vretena, gdje je cilj bio svođenje skeleta na stožinu i definisanje rezidbe saglasno biologiji formiranja i dinamici plodonošenja različitih kategorija rodnog drveta.

"Definisanje uzgojnih formi i sistema rezidbe za intenziviranje gajenja trešnje na bujnim podlogama prethodilo je uspješnoj selekciji slabo bujnih podloga", kaže Marinković i dodaje da visokointenzivni sistemi gajenja na podlogama slabe bujnosti za postizanje visokih prinosa odgovarajućeg kvaliteta teže uzgojnim formama kordunica visoke gustine sklopa sa potpunom kontrolom navodnjavanja i ishrane uz odgovarajuću armaturu koja je neophodna.

Kao osnovno otvoreno pitanje postavlja se zadržavanje vegetativnih tačaka rasta u zoni centralne osovine koje su neophodne za kontrolu formiranja i cikličnu zamjenu rodnog drveta odgovarajućeg rodnog potencijala.

"Intenziviranje sistema gajenja na podlogama veće bujnosti traži visoku preciznost i stručnost u agro i pomotehnici formiranja uzgojne forme, odnosno kontroli formiranja i uspostavljanju osnovne strukture habitusa kao i u cikličnoj smjeni svih kategorija prirasta koji čine dati sistem gajenja", kaže savjetodavac i dodaje da je sasvim zadovoljavajući uspjeh u sistemima gajenja na podlogama veće bujnosti postignut kod uzgojnih formi Canovo, Fogelovo i Brunerovo vreteno, dok modifikovane forme španskog grma daju nešto veće mogućnosti i slobode za uspjeh u intenziviranju uzgoja trešnje.

Rodni potencijal zaustavlja vegetativni porast

Uzgojne forme u intenzivnim sistemima gajenja traže definisanje zahvata u rezidbi, u smislu zadržavanja vegetativnih tačaka rasta na odgovarajućim pozicijama sa kojih će se formirati novi nosači rodnog drveta za cikličnu zamjenu i podmlađivanje. Rodni potencijal, kako kaže stručnjak, zaustavlja vegetativni porast, i to predstavlja izraženu biološku zakonitost koja ograničava pristup u definisanju svih zahvata u rezidbi i drugim pomotehničkim zahvatima.

"Sistemi gajenja velike gustine sklopa, koji podrazumijevaju podloge slabe bujnosti, kao osnovni problem u rezidbi ispoljavaju odsustvo vegetativnih tačaka rasta na pozicijama koje omogućavaju cikličnu smjenu rodnog drveta. Kontrola razvoja vegetativnih tačaka rasta značajno lakše se može postići na stablima gajenim na podlogama veće bujnosti", kaže Marinković i dodaje da u tom smislu, širom svijeta, a pogotovu u najvećem proizvodnom centru proizvodnje trešnje u Evropi (Mediteran), ponovo se u novim zasadima uvode generativne i bujnije vegetativne podloge koje mogu uspješno odgovoriti na klimatske izazove koji direktno utiču na formiranje prirasta u kruni trešnje.