Džoni Eplsid i legenda o jabuci

Jabuka (Malus Pyrus) je najpopularnija i široko uzgajana voćka. Spada u porodicu Rosaceae i smatra se da je izvorno iz zapadne Azije i Male Azije, gde su pronađene karbonizovane jabuke iz 6.500 pre nove ere. Jabuke se uzgajaju najmanje 3.000 godina i hiljade sorti danas raste širom sveta. Rimljani su jabuke predstavili Evropi i širili znanje o njima među lokalnim stanovništvom.

Jabuka dolazi iz istočne Turske

Kako je Džoni Eplsid posejao seme jabuke?

Istočna Turska i Kavkaz čine središte raznolikosti roda Malus. Kroz nekoliko stotina godina uzgoja, jabuka je dobila svojstva koja danas poznajemo. Aleksandar Veliki je jednu vrstu jabuke pronašao u Maloj Aziji, oko 300. godine pre Hrista, i doneo ih u Grčku. Jabuka je jedan od plodova koje je Kolumbo preneo u Novi Svet. Džon Eplsid lično je odgovoran za širenje jabuke po američkom kontinentu na putu osvajanja zapada, gde se najbolje odomaćila. Danas se u SAD-u najviše jabuka proizvodi u Kaliforniji.

Narodni junak po imenu Džoni Eplsid

​Džon Čapmen, propovednik i rasadničar, odgovoran je za znatan uticaj širenja gajenja jabuka u Americi. Tokom života, on je postao legendarni Džon Eplsid zbog obima rasadnika koje je zasadio i semena koje je podelio. Jabuke su sada neraskidivo povezane s američkom kulturom. Danas su najveći izvoznici Francuska, Italija, Mađarska, Argentina, Čile, Južna Afrika i Sjedinjene Američke Države. Džon Eplsid stvarno je postojao, iako ne potpuno na način na koji je bio opisan.

Čapmen je rođen 26. septembra 1774. godine u mestu Leominster, država Masačusets. S vremenom se proslavio kao narodni junak, legenda o kojoj u mnogim školama uče američka deca: jedan od prvih doseljenika na američki zapad koji je navodno hodao šumama država Ohajo i Indijana s loncem na glavi i iz njega svuda sejao semenke jabuke. U Americi ga slave kao ranog doseljenika koji je postao preteča ekologa.

Kraj Američke revolucije otvorio je zapadnoameričke teritorije država Ohajo i Indijana doseljenicima. Odrastajući kao šegrt na voćnjaku jabuka u državi Masačusets, mladi Čapmen je tako ugledao poslovnu priliku. On je 1792. godine krenuo ka zapadu, putujući prvo kroz Pensilvaniju i Ohajo, osnivajući pritom plantaže jabuka. Sa sve većim brojem ljudi koji su naseljavali nove zapadne teritorije, postepeno se razvilo i tržište za to voće, a naročito radi proizvodnje sajdera od jabuke. Nakon osnivanja voćnjaka, nastavljao je da putuje dalje, ali uvek se vraćao nazad da bi utvrdio vlasništvo nad zemljom. Prema istorijskim podacima, imao je oko 500 ha zemlje u sopstvenom vlasništvu.

Prvi voćar preduzetnik - proizvodio sajder od jabuke?

Jabuke su za doseljenike postale voće od neprocenjive vrednosti. Njih je bilo lako uskladištiti: dobro bi se držale u podrumima, a mogle su da se suše ili da se od jabuka napravi sos ili namaz koji je takođe mogao dugo da traje. Naravno, jabukovača je tada bila najomiljenije piće. A jabukovo sirće bilo je jako važno za kiseljenje baštenskog povrća.

Čapmen je preživljavao putujući američkom teritorijom, održavajući svoje voćnjake i prodajući mlade sadnice doseljenicima. Upravo njemu se pripisuju zasluge za uvođenje ovog ploda u neke delove Sjedinjenih Američkih Država. Većinu svog života Čapmen je proveo sam, boraveći u prirodi. To je u njemu pobudilo ljubav prema životinjama, ali i američkim Indijancima s kojima se sretao. Voleo je Indijance, ali i oni su voleli njega. S njima je razmenjivao recepte za biljne lekove. Oni su u njemu videli neku vrstu mistika, odnosno nekoga ko sam radi u šumi i sadi svoje semenke. Zbog toga su ga jako cenili. Bio je i vegetarijanac, a nije verovao u brak, pa je smatrao da će zbog toga biti nagrađen nakon smrti. Iako se lik Džona Čapmena, poslovnog stručnjaka razlikuje od legende o Džoniju Eplsidu koji je seme sejao nasumično, za svoju dušu, pretpostavimo da je istina o njemu negde između.

Foto: depositphotos.com