Štete od divljači - kome se obratiti?

Štete od jelenske divljači najčešće nastaju usled brsta. Kao posledica ishrane jelenske divljači mogu nastati oštećenja na sadnicama različitih vrsta voća i šumskih vrsta drveća, a do njih najčešće dolazi guljenjem kore, odgrizanjem vrhova i pupoljaka na voću, šumskim i ratarskim kulturama, obaranjem ratarskih i povrtarskih kultura.

Jeleni mogu da ogule koru u takozvanim prstenovima, odnosno da skinu koru oko celog stabla u različitoj širini. Takvo drveće najčešće se osuši zbog nemogućnosti transfera hranljivih materija iz lišća u koren. Na sreću, češće je skidanje kaiševa koje se dešava u vreme intenzivnog kretanja sokova, odnosno u toku vegetacije. Štete od jelena mogu da nastanu i usled lomljenja, kidanja i gaženja biljaka.

Od žitarica najčešće stradaju kukuruzi

Štete koje divlje svinje čine na poljoprivrednim kulturama mogu se podeliti na one koje nastaju na površinama pod žitaricama, krompirištima, livadama, te u šumarstvu. One koje su pričinjene na poljoprivrednim parcelama u najvećem procentu javljaju se uz rubni deo šume ili u njenoj blizini. Kod žitarica ćemo oštećenja najčešće primetiti na kukuruzištima i to u periodu mlečne faze zrelosti zrna, najviše su pogođene njive na kojima se gaje rani hibridi koji prvi sazrevaju, a štete se najčešće manifestuju obaranjem i lomljenjem stabla i konzumiranjem klipa. Štete od obaranja, koje nastaju lomljenjem i gaženjem biljaka su veće od onih nastalih konzumiranjem.

Do šteta na krompirištima najčešće dolazi u prvim danima posle setve ove kulture, ali se javljaju do momenta vađenja krompira. Ipak, najteže su prolećne štete, kada posejana kultura bude uništena, a za drugu setvu nema vremena. Divlje svinje mogu u potrazi za hranom preorati velike površine. Posledica toga su preorane livade na kojima je bitno smanjen prinos travne mase i neophodnost njihovog ravnanja.

Zečevi su poznati po visokoj plodnosti, pa u povoljnim godinama njihova populacija može višestruko da naraste i mogu da naprave velike štete u ratarstvu, voćarstvu i povrtarstvu, pre svega na poljima sa suncokretom, sojom, pasuljem i boranijom u vreme vegetacije, dok u toku zime najveće štete nastaju na mladim zasadima, jabučastog voća prvenstveno.

Na meti zveri su, osim useva, i divlje i domaće životinje

Medved pravi štete na biljnim kulturama ali i na divljim, domaćim i gajenim životinjama. Najveći deo šteta se odnosi na ratarske useve i zasade voćaka, kao i pčelinjake. Medved se retko opredeljuje za hranu životinjskog porekla, i to uglavnom onda kada u lovištu nema dovoljno hrane biljnog porekla. Tada napada najpre srne i jelene, a zatim prelazi na ovce, goveda i konje na paši. U vreme najveće gladi može da napravi štete i u torovima i stajama, pa čak da napada i ljude. Kako javljaju iz lovišta u LO "Soko" iz Bajine Bašte, sve češće viđaju medveda kako se približava atarima sela. Medved je u selu Gvosac nedavno zaklao ovcu, a stižu informacije i da je na Zaovinama pričinjena materijalna šteta kada je medved upao u pčelinjak, prilikom čega je uništio tri pčelinje košnice.

Vuk može da napravi velike štete na divljim i domaćim životinjama. Vukovi se mogu preorjentisati gotovo isključivo na ishranu domaćim životinjama. Na jelovniku vuka nalaze se i psi lutalice i ovčarski psi. Poseban oblik štete od vuka je mogućnost prenošenja i širenja zaraznih bolesti na drugu divljač, domaće životinje pa čak i ljude. Svakako da je besnilo jedan od najvećih problema koji vuk, pored lisice, može da napravi.

Lisica može da napravi velike štete u živinarstvu, ali i kod podmlatka sitne stoke. Šakali najčešće štete uzrokuju na ovcama i kozama, jer su u stanju da grupno i organizovano, opkoljavanjem u kombinaciji pogona i zasede unište veliki broj životinja.

Kako sprečiti štete od divljači?

Na osnovu Pravilnika o merama za sprečavanje štete od divljači i štete na divljači i postupku i načinu utvrđivanja štete ("Službeni glasnik RS" broj 2/12) vlasnici i korisnici zemljišta, šuma, zasada, useva i voda u lovištu i neposrednoj blizini lovišta učestvuju u sprovođenju mera za sprečavanje šteta. Vlasnik i korisnik imovine, redovno kontroliše stanje svoje imovine i organizuje njenu zaštitu i čuvanje i to tako da zaštiti zasad na način da spreči prolaz divljači (dizanje ograda i slično) i koristi mehanička, fizička (zvučna i vidljiva strašila) i hemijska sredstva koja odbijaju divljač od useva, zatim prilagođava izbor biljne kulture koju zasejava ili sadi na način da se izbegnu ili smanje rizici šteta od divljači, uklanja useve i plodove sa površina u agrotehničkom roku, vezuje pse pored useva, postavlja elektropastire, koristi mehanička sredstva za pojedinačnu zaštitu stabala voćaka i drugih sadnica, čuva domaće životinje uz stalno prisustvo pastira i pasa čuvara, zatvara domaće životinje u toku noći u obore, sprovodi ostale mere zaštite.

Kome se obratiti ako do štete dođe?

Ukoliko dođe do štete od strane divljači, vlasnik ili korisnik zemlje podnosi pismenu prijavu, i tada je korisnik lovišta dužan da izađe na lice mesta i utvrdi činjenično stanje, definiše uzrok, način nastanka i vrednost štete, kao i vreme njena nastanka. Korisnik lovišta mora da utvrdi i da li je korisnik (vlasnik) zemlje preduzeo sve neophodne mere za sprečavanje štete. Njena visina se utvrđuje komisijskim putem i to na jedan od priznatih načina (npr. totalnim brojanjem sadnica ili principom uzorka). Radu komisije obavezno prisustvuje korisnik (vlasnik) zemlje. Kada komisija utvrdi da je šteta nastala od divljači i da je ispoštovana procedura, korisnik lovišta je dužan da izvrši adekvatnu nadoknadu oštećenom. Ukoliko oštećeni nije zadvoljan nalazom komisije ili visinom nadoknade, ima pravo da traži sudsko veštačenje.