Skakavci mogu napraviti priličnu štetu biljkama

Skakavci su opasne štetočine biljaka koje pripadaju podredu Caelifera koji obuhvata veoma veliki broj vrsta. Na Balkanu je prisutno oko 100 vrsta skakavaca, a u svijetu je do sada zabilježeno 18.000 vrsta. Izraziti su biljojedi.

U toku dana pojedu hrane u količini koja višestruko prelazi težinu skakavca. Jedna jedinka može da pojede od 200 do 500 g biljne materije.

Hrane se svim biljnim dijelovima, slamom, papirom. U ishrani ne koriste glog i mak. Osim što nanose štete, skakavci su i korisni. Oni predstavlaju hranu za ptice i raznose polen. Naseljavaju cijelu Zemlju, osim hladnih, polarnih područja. Skakavci se pepoznaju po izduženom tijelu, zadnjem paru nogu koji je podešen za skakanje i zvuku koji proizvode trljanjem bedara zadnjih nogu o žile na pokriocima ili o zadak.

Na brojnost utiču vlažnost i temperatura

Do prenamnoženja dolazi u ciklusima. Svakih 10 do 12 godina brojnost skakavaca dostiže maksimum i tada pričinjavaju najveću štetu. Nakon prenamnoženja njihova brojnost opada i ciklus se ponavlja. Na brojnost skakavaca utiču mnogi faktori, posebno vlažnost i temperatura. U toku dana migratorni skakavaci mogu da pređu 50 km, a kada je vjetar povoljan mogu da pređu i do 1000 km.

Temperatura vazduha ima veliki uticaj na aktivnosti skakavaca. U toku noći i ranog jutra, dok je temperatura ispod 15ºC, skakavci su neaktivni. Obično su u grupama, sunčaju se i zagrijavaju tako što tijelo okreću bočnom stranom prema Suncu. Kada se temperatura poveća i skakavci ugriju, započinju sa svojim aktivnostima. Pri visokim temperaturama, iznad 35ºC, skakavci postaju neaktivni.

Krajem jeseni odrasle jedinke uginu zbog niskih temperatura. Ženke prije pojave niskih temperatura polažu jaja u grupama - ootekama. Broj jaja se kreće od 30 preko 100. U svakoj ooteci se nalazi od 10 do 40 jaja. Na proljeće, od kraja aprila i početkom maja, dolazi do pojave larvi iz ooteka. U zavisnosti od vremenskih uslova, pojava larvi može trajati od 10 do 20 dana. Larve skakavaca su veoma slične odraslom insektu. Larva prolazi kroz pet razvojnih stupnjeva. 12h prije i 12h poslije presvlačenja larva se ne hrani. Nakon šest sedmica, tokom juna, dolazi do pojave odraslih jediniki koje nisu polno zrele i moraju se dopunski hraniti. U tom periodu, koji traje mjesec dana, skakavci se veoma proždrljivi. U zavisnosti od vrste, u toku sezone skakavci imaju jednu, dvije ili tri generacije.

Dvije faze u razvoju skakavaca

U svom razvoju skakavci prolaze kroz dvije faze:

• solitarna (latentna) faza
• društvena faza

U solitarnoj fazi skakavci su prisutni u malom broju, dok je društvena faza vezana za pojavu prenamnoženja skakavaca. U ove dvije faze izgled skakavaca može mnogo da se razlikuje, kao da se radi o dvije različite vrste. Do prelaska solitarne u društvenu fazu dolazi na manjim lokalitetima u kojima su ostvareni svi uslovi za prenamnoženje. Za ove lokalitete je karakteristično da su stalna staništa skakavaca, odnosno skakavci su stalno prisutni na tim mjestima. Smatra se da do pojave društvene faze dolazi zbog velikog broja jedinki na malom prostoru. Aktivnosti skakavca postaju intenzivnije, više se hrani, tijelo im postaje veće, povećava se i plodnost. Kada svi skakavci u jatu okrilate skakavci su spremni za migraciju.

Mjere borbe

Za suzbijanje skakavaca su najvažnije preventivne mjere.

Na pojavu skakavaca utiču vrijednosti temperature i vlažnosti. Tokom hladnih i kišovitih godina dolazi do uginjavanja jedinki. Kada su ljeta kišovita, sa hladnim noćima, skakavci se ne hrane, gladuju i zbog toga im organizam slabi i lako ih naseljavaju parazitske gljivice. Sve to dovodi do smanjenja brojnosti populacije.

U smanjenju šteta koje nanose skakavci važnu ulogu igra otkrivanje lokacija koje su stalno stanište skakavaca i odakle migriraju. Ovakve lokacije se privode kulturi, pošumljavaju ili se na neki drugi način mijenjaju uslovi koji vladaju na toj lokaciji.

Skakavci imaju i mnogo prirodnih neprijatelja: pauci, ptice, gušteri, zmije, gliste, rovke, nematode, ježevi, živina, muve.

U godinama prenamnoženja skakavaca dolazi do povećanja populacije ptica.

Savjeti i mjere opreza kod suzbijanja skakavaca:

• Primjena pesticida u suzbijanju skakavaca ne daje rezultate. Preživjele jedinke se raprodukuju i javlja se generacija otporna na pesticide.
• Skakavci mogu da se sakupljaju tokom ranog jutra i večeri. Kada je temperatura ispod 15ºC skakavci su neaktivni i lako ih je pokupiti.
• Oranje, drljanje i svako prevrtanje zemlje tokom kasne jeseni i ranog proljeća dovodi do propadanja ooteka.
• Spaljivanje se može izvesti u periodu kakda su skakavci neaktivni.
• U područjima gdje skakavci pričinjavaju ogromne štete stanovništvo ih tjera bukom. Skakavci ne podnose vibracije koje nastaju lupanjem o metalne predmete.

Foto: Golfzaaz/bigstockphoto.com