Kako organska poljoprivreda utiče na životnu sredinu?!

Poljoprivreda, kao jedna od najznačajnijih privrednih grana, predstavlja glavni i jedini izvor hrane. Kada govorimo o uticaju na zemljište i biodiverzitet, ono može biti direktno i indirektno i to u pozitivnom i u negativnom smislu.

U pozitivnom smislu, poljoprivreda utiče na očuvanje tla, a samim tim i na životnu sredinu, pod uslovom da se pravilno sprovode agrotehničke mere počev od obrade, plodosmene, đubrenja i regionalizacija useva i višegodišnjih zasada. Poznato je da višegodišnji zasadi, a posebno pošumljavanje brdovitih terena, sprečavaju eroziju.

Negativni uticaji poljoprivrede

To se sve odražava na proizvodnju bezbedne hrane, koja sadrži značajne hranljive materije kao što su vitamini, proteini, mineralne materije i niz esecijalnih jedinjenja koja su neophodna ljudskom organizmu. Poljoprivreda i indirektno, u pozitivnom smislu, utiče na očuvanje zemljišta, a samim tim i životne sredine jer je to uslov za proizvodnju dovoljne količine hrane, posebno one kvalitetene i ispravne.

U negativnom smislu, poljoprivreda, odnosno poremećaj diverziteta, razna zagađenja (što podrazumeva i hranu) reflektuje se na zdravlje ljudi, kao finalna štetna posledica. Zatim utiče kroz nepravilnu proizvodnju koja se ogleda u ostacima pesticida u hrani usled njihove nepravilne i prekomerne primene, ali i kroz veštačka đubriva, hormonskih biostimulatora, a posebno uvođenjem genetski modifikovanih organizama (GMO) u proizvodnju.

Koncept održivosti

Održiva poljoprivreda je strategija pronalaženja novih puteva, ponekad praćena brojnim rizicima koji se ogledaju u smanjenju prinosa i problemima u zaštiti bilja. Prelazak sa konvencionalnih sistema gajenja na koncept održivosti, podrazumeva brojne promene u tehnologijama, počev od obrade zemljišta, ishrane biljaka (đubrenja), nege useva u toku vegetacije, posebno zaštita od biljnih bolesti i štetočina i suzbijanja korova pa sve do berbe, pakovanje i skladištenje proizvoda.

Organska poljoprivreda predstavlja sistem održive poljoprivrede, koji potencira upotrebu pored ostalog lokalnih resursa i na taj način održava ekološku ravnotežu i umanjuje negativan uticaj poljoprivrede na biodiverzitet i tlo. Podrazumeva stroge kriterijume u proizvodnji hrane, kako biljnog tako i životinjskog porekla, koje su definisane zakonskim odredbama i pravilnicima kojima se kontroliše takva proizvodnja, počev od parcele na kojoj nisu primenjivane hemijske mere najmanje tri godine, pa do uputstva šta treba koristiti u samoj proizvodnji.

Celokupna produkcija je sa farme

U biljnoj proizvodnji dozvoljena je upotreba organskih đubriva, poreklom sa farme koja pripada gazdinstvu, kao i upotreba organskih i mikrobioloških hraniva, koja se nalaze na spisku pravilnika. Njihova proizvodnja i upotreba je značajna. Kod nas je to uglavnom: stajnjak sa poljoprivrednih gazdinstava, tečni stajnjak, osoka, zelenišno đubrivo, glistenjak, žetveni ostaci, kokošji stajnjak (guano) i kompost. Još uvek je retka primena komunalnog i industrijskog prerađenog otpada, komunalnog gradskog otpada, zelenišnog đubriva, slame i drugih organskih materija.

Bitno je znati da celokupnu produkciju organskih hraniva, kao što su stajnjak sa farme, tečni stajnjak, osoka i dr., treba koristiti na parceli. Primena bi trebala biti na takav način da osigura najveći mogući stepen iskorišćenosti hranljivih materija i najmanji mogući gubitak u otpad.

Cilj je očuvanje biodiverziteta

Zaštita od biljnih bolesti i štetočina ogleda se u agrotehničkim merama, korišćenjem predatora, parazitoida i bioloških insekticida i fungicida. Za proizvodnju animalnih proizvoda, odnosno uzgoj domaćih životinja, takođe je propisan pravilnik, koji predviđa posebne uslove od toga kako se podižu staje, odnosno farme pa do ispaše i ishrane domaćih životinja.

Ovako koncipirana poljoprivreda, doprinosi očuvanju biodiverziteta i zaštiti životne sredine, očuvanju tla, pravilnoj ishrani populacije i očuvanju ljudskog zdravlja i razvoja seoske sredine. Ovaj vid poljoprivredne proizvodnje najbliži je ekologiji i njenim principima. Ipak "organski" znači više nego samo proizvodnju bez sintetičkih materijala. Prirodni resursi kao što su zemljište i voda, koriste se na ekološki održiv način i čuvaju se za buduće generacije.

Primena najviših standarda zaštite zdravlja

Ovaj princip predstavlja sistem upravljanja proizvodnjom poljoprivrednih i drugih proizvoda, koji unapređuje i povećava biodiverzitet, na najbolji način štiti zemlju i primenjuje najviše standarde zaštite zdravlja bilja i životinja.

Da li organska proizvodnja ima budućnost u Srbiji?

Organska poljoprivreda zasniva se na četiri osnovna principa, prema naznakama Međunarodne federacije pokreta za organsku poljoprivredu i to su: princip zdravlja, ekologije, pravičnosti i princip brige.

Međuzavisnost organske proizvodnje i biodiverziteta leži u činjenici da se primenjuju ekološki principi i agroekološke mere u cilju oživljavanja prirodnih bioloških ciklusa. Koncept održivosti je neminovan proces, ne samo kao koncept očuvanja ekosistema i ljudskog društva već i kao rentabilniji i ekonomski opravdaniji program, objašnjava diplomirani inžinjer ratarstva i povrtarstva, Suzana Rašić, iz PSSS Niš